Kumpulan Umpasa Batak Toba Yang Biasa Dipakai Dalam Adat Perkawinan
Dibawah ini merupakan kumpulan umpasa yang sering digunakan dalam acara adat perkawinan atau pernikahan orang Batak Toba.
Umpasa merupakan suatu karya tata bahasa dalam kehidupan masyarakat sosial batak, dalam umpasa atau upassa batak Toba, biasanya digunakan dalam mandokkon hata / mengucapkan kata sambutan atau doa.
Dalam pekembangan sastra suku batak, umpasa berkembang menjadi rima / sajak yang berfrasa AB-AB. Perpaduan kata yang lebih mirip dengan pantun dan perumpamaan.
Umpasa ini biasa dipakai dalam acara pernikahan, berkabung, kelahiran, dan lain-lain. Berikut beberapa contoh umpasa yang digunakan dalam adat (paradaton) orang Batak:
Hotang binebebebe
Hotang pinoluspolus
Unang hamu mandele
Ai godang do tudos-tudos
Bintang na rumiris, ombun na sumorop..
Anak pe riris… boru pe torop…..
Pinatikkon ni hujur ma inna sahat ma tu topian
Sai tudia pe hita mangalakka, sai tusi ma dapot parasian
Habang pidong sibigo, paihut-ihut bulan,
Saluhut angka na tapangido, sai tibu ma dipasaut Tuhan.
Dekke ni sale-sale, dengke ni Simamora,
Tamba ni nagabe, sai tibu ma hamu mamora.
Mangula ma pangula, dipasae duhut-duhut
Molo burju do hita marTuhan, dipadao mara marsundut-sundut
Bulung namartampuk, bulung ni simarlasuna,
Nunga hujalo hami tintin marangkup,
Hot pe jabu i, tong doi margulang-gulang
Sian dia pe mangalap boru bere i, tong doi boru ni Tulang.
Sai tong doi lubang nangpe dihukkupi rere,
Sai tong doi boru ni Tulang, manang boru ni ise pei dialap bere.
Amak do rere, dakka do dupang,
Anak do bere, Amang do Tulang.
Asing do huta Hullang, asing muse do huta Gunung Tua,
Asing do molo tulang, asing muse do molo gabe dung simatua.
bintang narumiris
ombun nasumorop
anak pe riris
boru pe tung torop
Umpama dan umpasa diatas hanya sebagian kecil masih dari banyaknya umpama dan umpasa yang digunakan dalam kehidupan dan paradaton orang Batak.
Biasanya umpasa yang dibuat mengandung suatu maksud tertentu, seperti pada bahasa Indonesia, baris pertama dan kedua merupakan sampiran dan baris ke tiga dan empat adalah isinya atau maksud dari umpasa tersebut.
on ma muse tambaan ni umpasa dohot umpama,
Gokkon do sipaimaon, joujou sialusan, d.u.
Tep tep di ninna mula ni godang
Ser ser do ninna mula tortor
Sungkun mula ni uhun
Sise mula ni hata, d.u.
Danggur ma danggur barat
Danggur tu duhut duhut
Nunga bosur hita na mangan
Mahap marlompan juhut
Ba boaboana dipaboa amanta suhut
Sai jolo ninangnang do asa ninungnung
Sai jolo pinangan do asa sinungkun
Dia ma nuaeng langkatna dia ma unokna
Dia ma hatana dia nidokna
Taringot tu sipanganon, godang sibutong-butong, otik sipir ni tondi
Pamurnas ma i tu pamatangamuna, saudara tu bohi
Sititi ma sihompa golang-golang pangarahutna
Tung sadia pe i nuaeng, tung godang ma pinasuna.
Binanga ni Sihombing, na binongkak ni Tarabunga,
Tu sanggar ma amporik, tu lubang ma satua,
Sinur ma pinahan, gabe na niula.
Bona ni aek puli di dolok ni sitapongan.
Sai tubu ma di hamu angka na uli
Sai lam tamba manang pansamotan
Ranting ni bulu duri jait masijaotan
Siangkup ni na uli, dia ma nuaeng sitaringotan
Pitu lilina paualu jugiana
Na uli do nipina ala dijangkon borumuna do anaknami
(Na uli do nipinami, ala gohanmuna ma gajutnami)
Ndang tuktuhan batu, dakdahan simbora
Ndang tuturan datu, ajaran na marroha
Pat ni gaja do hamu tu pat ni hora
Anak ni raja do hamu, pahompu ni na mora
Barita ni lampedang na solot di bulung bira
Barita ni raja i sahat/targebe do rodi dia.
Lubuk sigura-gura denggan do panjalaan
Nunga sai mangigil hula-hula, olat ni na boi ba tinambaan.
Sinuan bulu sibahen na las, sinuan partuuturon sibahen na horas
Durung do boru, tomburan hula-hula
Ingkon do porsanon ni boru, siporsanon ni hula-hula
Nidurung pora-pora ala so adong be sibahut
Naeng mangarupi ninna roha, hape so ada isi ni hajut.
Hudali ni pangula sinimpan dipara-para
Molo nioloan hata ni hula-hula sai dao ma nasa mara
Sai manumpak ma tondimu, manuai sahalamu,
Jala sai mamasu-masu ma Tuhanta Debata
Sai lam tamba di hami pansamotan asa adong bahenonnami
Manubut nubut rohamu hula-hulanami.
Pusuk ni jabi jabi tu bulung ni simarlasuna
Tung otik pe sinamot na husombahon hami,
Sai godang ma pinasuna.
Lasiak na rata binahen tu panutuan
Raja pe na raja, sai suhut do sibahen putusan.
Bagot na marhalto ma na tubu di robean
Horas ma hami na manganhon,
Suang songon i ma nang mahu na mangalean.
Tangkas ma ninna uju purba, tumangkas ma uju angkola
Tangkas ma na maduma, ba tumangkas ma na mamora.
Bagi yang ingin kontribusi mengenai umpasa/uppasa lainnya silahkan tambahkan di kolom KOMENTAR. Horas!!